Betondorp waar Johan Cruijff woonde

Tuindorp Watergraafsmeer is een wijk in Amsterdam-Oost die beter bekend staat als Betondorp. De wijk ligt tussen de Kruislaan, Middenweg, Ringweg-Oost en Weespertrekvaart. Deze voormalige arbeidersbuurt werd gebouwd tussen de jaren 1923 en 1925. Bij de bouw experimenteerde men voor het eerst met betonbouw. De helft van de woningen in de wijk was van baksteen de andere helft werd uitgevoerd in beton. Het centrum van de wijk is een plein, de Brink. Daaromheen woningen, winkels, een bibliotheek en een verenigingsgebouw zodat de wijk min of meer zelfvoorzienend was. Smalle straatjes, lage huizen met tuintjes benadrukten het dorpse karakter.

Geboortehuis van Johan Cruijff
Aan de Akkerstraat 42 is een van de belangrijkste bezienswaardigheden in Betondorp: het geboortehuis van Johan Cruijff. Hoewel het een privéwoning is en niet toegankelijk voor het publiek, is het voor voetbalfans zeker de moeite waard om het huis te zien waar een van de grootste voetballers aller tijden is opgegroeid.

Cruijff woonde hier vanaf 1947, zijn geboortejaar, tot 1959. Het is een klein huis met slechts twee slaapkamers. Zijn ouders hadden een groentewinkel. Dat is duidelijk te zien want aan weerszijden van de voordeur zijn twee grote etalageruiten. Tot 1996 lag tegenover Betondorp het Stadion De Meer, waar Cruijff menig balletje heeft getrapt. Dit was het eerste officiele stadion van Ajax. Op de plek van het stadion staat tegenwoordig een woonwijk en Ajax speelt nu in de Arena.

Zes bekende Betondorpers
1. Gerard en Karel van het Reve: als kind woonden zij aan de Ploegstraat 50. In de roman De Avonden (van Gerard van het Reve) woont de hoofdpersoon, Frits van Egters, in Cementdorp dat is Betondorp
2. Jan Bommer, policitus voor de SDAP, Brinkstraat 9
3. Willeke van Ammelrooy, actrice
4. Bobby Haarms, voetballer en voetbaltrainer
5. Wim Bijmoer, illustrator en kostuumontwerper
6. Leo van Wijk, voorzitter van de raad van bestuur van luchtvaartmaatschappij KLM.

De bouw van Betondorp
Betondorp werd uit de grond gestampt na de eerste Wereldoorlog toen er een groot tekort aan betaalbare woningen was. Beton was een goedkoop materiaal en bovendien waren betonnen huizen snel te bouwen. Een andere reden was dat er een schaarste was aan baksteen.

Betondorp werd gebouwd in nieuwe bouwstijlen zoals Kubisme en Nieuwe Zakelijkheid. Dit was opmerkelijk omdat elders in Amsterdam werd gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Een andere nieuwigheid was dat er in de wijk een waterzuiveringsinstalatie kwam zodat het afvalwater gezuiverd werd voordat het in het milieu terechtkwam.

Betondorp is in een stervorm aangelegd rondom de Brink. De straten hebben dorpse namen als Akkerstraat, Egstraat, Graanstraat, OogststraatVeeteeltstraat, Landbouwstraat. De woningen waren bedoeld voor huisvesting van geschoolde arbeiders en ambtenaren.

Betondorp is vanaf november 2022 beschermd stadsgezicht vanwege het bijzondere cultuurhistorische karakter van de wijk.

Joods Betondorp
Er woonden een betrekkelijk groot aantal Joodse gezinnen in Betondorp omdat in de jaren 1920 veel woningen in de Jodenbuurt tot onbewoonbaar werden verklaard. In 1928 werd in de Tuinbouwstraat een synagoge geopend, ook waren er veel winkels met een Joods karakter. In 1960 is de synagoge gesloopt.

Vorig artikel: Tuindorp Frankendael, Jeruzalem, Amsterdam-Oost

foto's Wiki Commons