








Nationaal Monument op de Dam
Midden op de Dam in Amsterdam staat het Nationaal Monument. Op 4 mei vindt hier de Dodenherdenking plaats, twee minuten stilte ter nagedachtenis aan hen die vielen in de Tweede Wereldoorlog, gevolgd door kransleggingen. In de jaren zestig was het Nationaal Monument het domein van de damslapers.
De treden van het Nationaal Monument zijn een geliefde plaats in Amsterdam om even uit te rusten, een patatje te pakken of om mensen te bekijken. In de zomer is het zelfs moeilijk om er een plaatsje te bemachtigen.
Het Nationaal Monument
Het Nationaal Monument werd ontworpen door John Raedecker, die overleed voordat het monument klaar was. Zijn zoons Han en Jan Willem Raedecker hebben het werk afgemaakt. Het Nationaal Monument bestaat uit een obelisk van 22 meter met daarop halverwege een beeld dat De Vrede voorstelt. De vier geboeide mannen aan de voorzijde vertegenwoordigen De Oorlog. Rechts en links staan twee mannen uit het verzet met huildende honden: Smart en Trouw. De twee leeuwen die voor het monument staan, zijn het werk van Jan Willem Raedecker. Het Monument werd onthuld in 1956.
De Urnen
Rondom het monument is een gebogen muur met daarin elf urnen gevuld met aarde van erebegraafplaasten uit de toenmalige elf provincies en een urn met aarde uit Nederlands-Indië. De tekst op de muur luidt: "Aarde, door het offer gewijd, samengebracht uit gans het land, teken tot in verren tijd van heugenis en vasten band."
De Damslapers
In de jaren zestig was de Dam en de treden van het Nationaal Monument een geliefde plek waar hipppies de nacht doorbrachten onder het genot van een jointje. Alhoewel de treden van het monument door Raedecker juist bedoeld waren om op te zitten, liep het allemaal een beetje uit de hand: 'Je gaat toch niet op het graf van de onbekende soldaat zitten'. Op hoogtijdagen waren er wel meer dan duizend Damslapers.
In augustus 1970 vond de Gemeente Amsterdam het welletjes en stelde een slaapverbod in. Toen de politie dit verbod in drie talen mededeelde, braken er rellen uit die drie dagen duurden. Op 25 augustus werd de Dam schoongeveegd door mariniers met knuppels en koppelriemen. De hippies durfden niet terug te keren en verplaatsten zich naar het Vondelpark waar ze ook overlast veroorzaakten maar door de buurtbewoners met rust werden gelaten.
Lees verder:
De Dam, ontmoetingsplek bij uitstek
Nieuwe Kerk op de Dam, grafzerken en tentoonstellingen
(foto's Albert van den Boomen)