Tulpenrage in zeventiende-eeuws Amsterdam

Zou jij 2000 euro voor één bloembol betalen? Dat is precies wat een tulpenbol waard was in het zeventiende-eeuwse Amsterdam. Volgens de laatse trend, moesten toen de kamers opgevrolijkt worden en vol bloemen staan.

Tulpenrage
In de zestiende en begin zeventiende eeuw was het niet de gewoonte om bloemen binnenshuis te hebben. Bloemen stonden in de tuin. Maar toen het mode werd om bloemen binnenshuis te hebben, wilde alle vrouwen van rijke Amsterdamse kooplieden meedoen met deze rage. In een mum van tijd stonden hun vertrekken vol met kleurrijke boeketten. Snobisme vierde hoogtij en de één wilde niet onderdoen voor de ander. Iedereen was het erover eens; tulpen met vurige strepen op de bloembladen waren de mooiste. Zeventiende-eeuwse kunstschilders gebruikten de tulp als onderdeel van een groter schilderij net zoals nu de glossies de aandacht trekken met foto's van Gucci tassen of Rolex horloges. Pas in de twintigste eeuw ontdekte men dat de zwierige strepen op de bloembladen een virusziekte was.

Midden-Azie
Alhoewel tulpen geassocieerd worden met Nederland, zijn het helemaal geen Nederlandse bloemen. Tulpen komen uit midden-Azie en de Turken waren de eersten die de plant cultiveerden. In de zestiende eeuw nam de Habsburgse ambassadeur in Constantinopel wat tulpenbollen mee naar Wenen. De hofbotanist, Carolus Clusius, plantte ze voort. Toen hij benoemd werd tot hoofd van de Botanische Tuin in Leiden kwam Clusius tot de ontdekking dat de tulpenbol goed gedijde in Nederlandse grond.

Futures
Aanvankelijk kochten alleen de rijke kooplui deze tulpen, maar de stijgende prijzen trokken de aandacht van speculanten. Al gauw werden de tulpenbollen verhandeld op de locale handelsbeurs. Tegen het midden van de zeventiende eeuw raakte ook de middenklasse in de greep van de tulpenkoorts. Het duurde niet lang of vrijwel iedereen handelde in tulpenbollen en met succes. Men kocht niet de werkelijke tulpenbol maar een contract voor toekomstige levering tegen een bepaalde prijs, futures dus.

Prijsopdrijving
Speculanten staken elkaar de loef af. Exorbitante prijzen werden betaald voor de beste tulpenbollen die dan weer doorverkocht werden zonder dat de koper fysiek een bol in handen kreeg. Op het hoogtepunt van de tulpenrage bracht de Semper Augustus-tulp evenveel op als een jaarsalaris van een gemiddelde Amsterdammer. De Viceroy-bol kostte evenveel als een grachtenpand. De schilder, Jan van Goyen, betaalde, naar men zegt, 1900 gulden plus twee schilderijen voor tien bloembollen.

Vervlogen droom
In de jaren 1636–1637 bereikte de tulpenmanie zijn hoogtepunt. De tulpenhandelaren verdienden een fortuin. En zoals het gaat met alles wat te duur is, de belegger ging verkopen en nam zijn winst. Toen, op een dag, een koper niet kwam opdagen en zijn bollen niet betaalde, was dit het begin van het einde. De tulpenbol was niet langer geliefd. Het zoemde van geruchten. De angst liep hoog op. Paniek, en binnen een paar dagen waren de tulpenbollen nog maar een fractie van de prijs waard. De tulpenrage was slechts een vervlogen droom.

Failliet
Handelaren gingen failliet en speculanten zaten opgescheept met onverkochte bollen. De regering beschouwde de tulpenrage als een soort gokspel en deed niets. De winst verdampte. Maar gelukkig hebben de Nederlandsers hun liefde voor de tulp nooit opgegeven. Tot op de dag van vandaag zijn Nederlanders de grootste bollenleveranciers in Europa en Noord-Amerika.